Ḫulâṣatü İlmi’l-Vaz;İslam Düşüncesinde Vaz' İlminin Kuramsal Boyutları

İslam düşüncesinde vaz‘ ilmi, fıkıh usûlü, mantık ve beyan gibi ilimlerin içerisinde doğmuş ve giderek müstakil bir yapı hâline gelmiştir. Söz konusu bu disiplin, Arap dilbilimi açısından, delâlet problemi, lafız-mana ilişkisi gibi hususlar bağlamında bir çerçeve çizmek suretiyle dil geleneğinde semantik teorinin önemli bir parçasını oluşturmuştur. Ayrıca vaz‘ ilmi, İslâmî paradigmada bir yönden gerek hüsün ve kubuh tartışmaları, gerek kulun, kendi fiilinin yaratıcısı olup olmadığı meselesi ve genel itibariyle “elindelik problemi” gibi konularla ilgili boyutlar içermektedir. Vaz‘ın, Allah'ın adaleti, beşerî özgürlük, Kur'an-ı Kerîm'in dilsel hakikati ve i‘câz gibi konularla -doğası gereği- organik bir bağlantı içerisinde olduğu hususu da buna eklenmelidir. Dolayısıyla vaz‘ ilmi, lengüistik alanı, -ontolojik ve epistemolojik boyut içinde- İslâmî ilimlere bağlayan önemli bir alandır. Elinizdeki bu kitap, Yûsuf ed-Dicvî'nin (1870-1946) Ḫulâṣ atü ʿilmi'l-vazʿ adlı eserinin dipnotlarla zenginleştirilerek Türkçe'ye kazandırılmış hâlidir. Müellif, eserinde vaz‘ ilmine dair kendisinden önce dile getirilen görüşleri özetlemekte ve eleştirel bir yaklaşımla tartışmaya açmaktadır. Dicvî'nin pedagojik bir metotla hazırladığı bu çalışma, kendi deyimiyle her seviyeden kişiye hitap etmektedir.