İbni Kuteybe ve Tefsir Anlayışı

Hicrî I. asırdan itibaren Kur ân tefsiri ile ilgili çalışmalara başlanıldığı, Hicrî II. asırdan itibaren de müstakil eserlerin te lif edildiği görülmektedir. Bu ilmî faaliyetler neticesinde, zengin bir tefsir literatürü ortaya çıkmıştır. Biz, bu ilmî faaliyetlerden Hicrî I-III. asırlara ait olan Kur ân tefsiri ile ilgili çalışmaları tesbit etmeye, özellikle Hicrî III. asır ve bu asırda yaşamış çok yönlü âlimlerden İbn Kuteybe nin tefsir anlayışını ve onun bu konudaki kendine has metodunu ortaya koymaya çalıştık. "Garîbü l-Kurân ve Garîbü l-Kurân a dâir Müstakil Eserler" adlı İlâhiyat Yüksek Lisans Tezimizi hazırlarken, "Garîbü l-Kurân" mevzuunda müstakil eser yazmış bulunan İbn Kuteybe nin dikkatimizi çekmiş olması, bizi bu konuyu işlemeye şevketti. Bunun için onun yetiştiği asırdaki çalışmalara anahatlariyle temas etmeyi zaruri gördük ve o asırdaki tefsir çalışmalarını tesbit etmekle işe başladık. Îlim adamı olarak İbn Kuteybe nin hayatı ve eserlerini, özellikle "Te vîlü Müşkili l-Kur ân" ve "Tefsîru Garîbi l-Kur ân" adlı iki kitabını esas alarak, onun tefsir anlayışını ortaya koymaya gayret ettik. Tabakât kitaplarıyla, tefsir tarihî ve Ulûmü l-Kur ân a dair eserleri tarayarak, bu asırdaki müfessirleri ve eserlerini tesbit ettik. Tezimizin "Giriş" kısmında başlangıçtan "Başlangıçtan Hicrî III. asra kadar Kur ân tefsiri ile ilgili çalışmalara inceledik. "Birinci bölüm"de, "Hicrî III. asırdaki tefsir çalışmalarını; "ikinci bölüm"de, "İbn Kuteybe nin hayatı ve eserleri"ni; "Üçüncü bölüm "de ise, tezimizin ağırlık noktasını teşkil eden "İbn Kuteybe nin tefsir anlayışı"nı ortaya koymaya çalıştık.